overweging
Deze zondag heet Gaudete, verheug je, wees blij! De titel is ingegeven door het eeuwenlang gezongen Introïtus, verheug je in de Heer te allen tijd. En waarom heeft men deze tekst gekozen? Omdat Kerstmis dichtbij is en dat is een feest waarop je werkelijk blij mag zijn.
God vindt ons zo belangrijk dat Hij een uiteindelijke aanbod doet om uit de ellende te komen. Aangezien onze wereld nog steeds dat aanbod en die hulp nodig heeft, zolang blijven we Kerstmis vieren en dan ook Pasen.
Wees altijd blij, zegt de Apostel (Paulus). Op de icoon van Johannes de Doper, de Voorloper van de Messias, springt de blijheid er ogenschijnlijk niet zo vanaf. Johannes is eerder een asceet en asceten zijn geen blije mensen, is de mening van velen. Blijheid wordt meestal gekoppeld aan plezier hebben, schik, kan wat oppervlakkig zijn, soms. Johannes is veeleer ernstig. De woestijn is geen lolletje en dan is iedere reden om blij te zijn toch over?
Hier ben ik niet mee eens. Natuurlijk is grapjes maken (en echt niet altijd ten koste van anderen) leuk, maar dat is geen blijheid. Je raakt niet het hart. Die blijheid waar de boodschap van God om vraagt, heeft ook niet van doen met een opgeruimd karakter. Dat is mooi meegenomen maar als het dan een keer tegenzit, als je een ‘dip’ hebt, dan is de oppervlakkige blijheid over. Echte blijheid heeft van doen met een rust van binnen, met bij jezelf thuis kunnen zijn, je gedragen weten door… ja, uiteindelijk door God. Ik ken mensen die soms overdreven blij zijn, en ook uitdragen dat ze echt blij zijn, maar er moet maar iets te gebeuren en ze barsten los en tieren op een minder blije manier. Echte blijheid is stil, komt van binnenuit, maakt ook een ander blij en rustig omdat ook hij of zij naar de innerlijke rust wordt teruggebracht.
Zou Johannes de Voorloper blij zijn geweest, gelachen hebben? Zou Jezus trouwens gelachen hebben? Niemand weet het. Wat ik wel waardeer in Johannes – en misschien ook wel een beetje jaloers op ben – is zijn houding van helemaal gekeerd zijn naar Hem die nog komen moet. Het zwaartepunt van zijn bestaan ligt in de toekomst, letterlijk: in Hem die op hem (en vandaag ook op ons) toe komt. We hebben het gehoord: ik ben niet die en ook niet die, ik ben slechts een roepende in de woestijn, ik ben iemand die de weg voor die ander, voor de Messias, vrij maakt. Hij moet groter worden, ik kleiner. En elders zegt Johannes: ik ben slechts de vriend van de bruidegom en hoe verlang ik ernaar dat ik zijn stem hoor… Dat is toch hoogstaand, nobel. Dat is liefde.
Zou Johannes een blije mens zijn geweest? Dat denk ik, maar wel op een heel authentieke wijze. Wanneer je louter het goede van de ander op het oog hebt en loslaat wat iemand jou aan kwaad heeft berokkend, wanneer je jezelf wegcijfert omwille van het goed van een gemeenschap, dan blijf je thuis bij jezelf omdat je het onrecht in je eigen hart hebt aangekeken. Want dat wat jou in die ander irriteert, zelfs oorzaak is van je eigen onveiligheid, zit vaak ook in een verborgen plekje in je eigen hart. Wie dit aankijkt, is thuis bij zichzelf. Johannes heeft dit in de eenzaamheid van de woestijn doorworsteld. En daarom kan hij geheel openstaan voor Hem, de Messias, die komen zal.
Kunnen wij op deze wijze blij zijn voor de komende acht dagen (en verder)? Ik zie in mijn parochie een jonge vrouw in verwachting van een kindje. Zij is ten diepste blij om het nieuwe leven dat in haar groeit. Ze is bij zichzelf en ze is bij haar man en haar andere kinderen. Zij leeft mij ‘blijde verwachting’ voor.
Johannes op deze icoon (uit onze iconenkapel) zet zijn been vooruit. Hij is onderweg zoals wij onderweg zijn. Verlatend wat achter hem ligt, is hij helemaal gericht op wat voor hem ligt. Wij hebben nog een week te gaan, tot Kerstmis. Wij hebben een heel leven te gaan, tot de uiteindelijke ontmoeting. Dit is een blijde weg omdat je vanuit je eigen thuis geroepen wordt tot die ontmoeting met een God-die-komt. Dat verandert ons leven en dan veranderen ook de mensen om ons heen, zo bid ik.
Joost Jansen, norbertijn
