overweging op 6 november
Onze God is geen God van doden maar van levenden… Als ik deze woorden uitspreek bij de laatste gebeden tijdens een uitvaart voel ik altijd een zekere huiver.
In de parochiekerk van Heeswijk of Dinther of Loosbroek zijn dan zoveel gradaties in geloven aanwezig. Van mensen die totaal onverschillig hiervoor zijn, tot zij die er zich tegen verzetten en dan degenen die er min of meer heilig in geloven. Van Sadduceeën tot Farizeeën om met de categorieën uit het evangelie te spreken. Is er nog leven na de dood? Wat mag je verstaan onder ‘leven na de dood’? Wat versta ik onder leven na de dood?
Een ding is zeker: we sterven allen ’n keer. Ik hoop niet dat het op jonge leeftijd is. We hopen dat mensen op hoge leeftijd uit ons midden mogen vertrekken. Ook dan is er vaak verdriet, maar we kunnen het beter plaatsen. Het is onnatuurlijk wanneer kinderen hun ouders voorgaan in de dood. Dat hoort niet, ouders horen eerst te sterven, zo voelt dat aan. En zeker niet als de kinderen gemarteld en gedood worden onder de ogen van hun moeder zoals in de eerste lezing én zoals dat ook in IS-gebieden gebeurt, en elders. De wreedheid is nog lang niet verbannen uit onze wereld. Trouwens de zeven jongens van die Makkabeese moeder zijn wel super gelovig. Ze hebben een groot vertrouwen dat ‘daar boven’ ze veilig zullen zijn, geborgen, gekoesterd en verlost van het brute geweld ‘hier beneden’. Hoe ze daartoe gekomen zijn? Waarschijnlijk door de verhalen die hun moeder hen verteld heeft. Over een God die de God is van Abraham, die de God is van Isaäk, die de God is van Jakob. Drie verschillende geloofsgenoten die elk weer hun eigen relatie hebben gehad met God, die dezelfde is en ook steeds anders… Dat is het geheim van onze God. Door ieder wordt Hij anders ervaren en toch blijft Hij dezelfde en ook weer iedere keer ontsnapt Hij ons…
Het is – u zult het begrijpen – een belachelijke vraag van de Sadduceeën aan Jezus over wie dan wel de man is van de vrouw die zeven broers tot echtgenoot heeft gehad. Het is prachtig hoe Jezus naar een diepere laag doorstoot. Het is ook eigenlijk de enige oplossing om niet in de discussie te blijven hangen. Over de grens van de dood heen geldt niet meer de manier waarop wij ‘hier beneden’ ons leven en onze relaties inrichten. ‘Daar boven’ is het anders. Ik durf zelfs te zeggen dat hoe het ‘daar boven’ is, afhangt hoe wij ‘hier beneden’ hebben geleefd.
U begrijpt dat ik nog wel eens stil sta bij de dood van een mens, jong of oud of er ergens tussen in. De kern van mijn boodschap op dat moment is steevast: liefde vergaat niet. Wat er aan liefde en vriendschap is geleefd zal ook over de grens van de dood door God veilig gesteld worden. Hij IS liefde. Hij kan niet anders. Ander is Hij geen God… Lijden en aftakeling zijn dan voorbij, de mens wordt hersteld in zijn oorspronkelijke staat: beeld en gelijkenis van God, in een liefdevolle relatie.
Ik merk dit bij mensen die veel van elkaar houden en waarvan de een aan het sterven is. Wat een liefde wordt er dan vaak getoond! Het is die liefde die later weer de kansen biedt om op een nieuwe manier met de geliefde om te gaan. Ik zie dan hoe onverwoestbaar liefde is. De romantische liefde is dan wel voorbij. Hoewel… Er is een hele diepe verbondenheid gegroeid die niet door de dood van een van de partners teniet wordt gedaan. Hieruit pik ik wel op dat dit dan de opdracht wordt: in je eigen bestaan bouwen aan die diepe verbondenheid, nu al – in het volle leven – zorgen dat je leef- en liefdeskapitaal hebt opgebouwd.
Ik hoorde iemand zeggen: je sterft zoals je geleefd hebt. Gedeeltelijk is dit waar. Ik durf zelfs te zeggen dat na je dood, je bestaan bij God – ‘daar boven’ - bepaald is door hoe je ‘hier beneden’ geleefd hebt. Natuurlijk kan een mens op zijn sterfbed zich nog bekeren. Zelfs een Hitler, zo geloof ik. Maar een jarenlange gewenning met liefde, mildheid, barmhartigheid en inzet voor anderen maakt wel – zo meen ik – dat je na je dood in diepe vrede kunt zijn. Dat je in God mag zijn, in de grote Liefde. Dat heeft Jezus ons voorgeleefd en Hij leeft nog. Die weg is dus ook voor ons weggelegd ‘hier beneden’, met oog op ‘daar boven’.
Joost Jansen, norbertijn
