Overweging op 28 februari 2016
Je tijd is maar beperkt als je naar de tentoonstelling van Jeroen Bosch gaat. Mensen schuifelen met aandacht langs die prachtige schilderijen waarop zoveel te zien is. Het mooie, maar ook het weerzinwekkende. Het verhevene en het gruwelijke.
Je zou bij bepaalde afbeeldingen veel langer willen stil staan. De tijd nemen.
Wij nemen nu ook de tijd. Dat is de kracht van zo’n viering, nu. Belangrijk voor ieder van ons in een jachtige tijd. Het is goed om soms wat gas terug te nemen, wat ‘langzamer te leven’. Mozes heeft dat ook gedaan anders had nooit God zich aan hem geopenbaard. In de woestijn. Bij die vijgenboom gaat het ook zo, je moet geduld hebben. De aanslagen van toen en van vandaag, de rampen en oorlogen, onbesuisd te werk gaan, helpt niet. Je moet de rust bewaren en de tijd nemen om goed te zien waar het eigenlijk omgaat.
De brandende braamstruik en die vijgenboom zijn rustmomenten in een hectisch bestaan. Want Mozes was in de woestijn omdat in de bewoonbare wereld hij niet veilig was. Ze zochten hem te doden. Trouwens bij zijn volk, de joden, was het een en al ellende. God had dat ook gezien. Hij is barmhartig. Hij daalt af om hen te bevrijden. Dat is toch wel een bijzondere God die bij zijn mensen wil zijn als ze er ellendig aan toe zijn! Hij doet wat wij eigenlijk ook zouden moeten doen. En het ook best wel doen, want er gebeurt veel goeds in onze omgeving. Maar tegelijkertijd leven we in onze gemeente te midden van mensen die enkele weken geleden de vreselijkste dingen hebben geroepen over de meest kwetsbaren vandaag. Wat aan kwaad in een mens zit, is nog niet zo snel genezen…
Is er een weg om met agressie en dreigingen om te gaan? Om met de ellende om te gaan? Daarvoor moeten we wat ‘langzamer leven’. Niet rennen en draven en aan je zelf voorbij lopen. Je zelf de vraag stellen: waarom ben ik op aarde? Wat is nu uiteindelijk het belangrijkste in mijn bestaan? Kan God zich ook aan mij laten zien? Bij deze laatste vraag worden we misschien wat onrustig. Zoals die jonge vrouw die me vol overgave vertelde hoe ze al haar sores kwijt kon aan het nieuwe nest met puppy’s. Ik: je kunt het ook aan God kwijt. Maar een puppy is toch concreter, zei ze.
Voor het moment kan ik dat goed invoelen. Maar als we er eens wat langzamer bij stil staan? Aanwezigheid van een dier is anders als die van een mens, en die is weer anders als die aanwezigheid van God waarvoor Mozes zijn sandalen uit moet doen. De grond waarop hij staat wordt heilige grond. Wie wat langer op heilige grond vertoeft, zoals wij nu in deze kerk, wordt er altijd ook een beetje door besmet. Je gaat anders kijken, je gaat wat ‘langzamer leven’. Je laat ook de ellende van anderen toe, je kijkt hoe je zelf kunt veranderen om ruggengraat te hebben wanneer er een toren omvalt of wanneer mensen worden vermoord. Het gebeurde in Jezus’ tijd, het gebeurt vandaag.
Natuurlijk kunnen we zeggen: dat gebeurt dan wel in onze wereld, maar niet bij ons. Totdat… totdat de vlam in de pan slaat en mensen te hoop lopen om vluchtelingen buiten de deur te houden. Zesduizend handtekeningen in en rond Heesch is wel heel veel. En die mensen wonen nog steeds hier. Die houd je niet buiten de deur. Hoe gaan we er mee om? Hoe bouwen we aan een klimaat van verzoening, van barmhartigheid? ‘Langzamer leven’ zingt het in mijn hoofd. Even gas terug nemen. Even kijken naar wat er mis is in onze dagen zoals we kijken naar die verschrikkelijke beelden op de schilderijen van Jeroen Bosch. En dan allereerst tegen jezelf en vervolgens tegen anderen zeggen: dit is niet goed. En daar geen gram van af doen. Want er zijn toestanden die niet goed zijn en waar we ons tegen moeten verweren.
Ik heb een heilig geloof in de mens. Ik geloof dat er in iedere mens de mogelijkheid schuilt om zich in te zetten voor het algemeen welzijn. Maar om bij die kern in iedere mens uit te komen, zullen we geregeld ‘langzamer moeten leven’. Om ons zelf niet voorbij te hollen. Om met elkaar te werken aan een veilig klimaat waarin ook kwetsbare mensen bij ons veilig zijn. Om met elkaar ook verbonden te blijven met God en met Jezus die ons die weg voorleeft.
Joost Jansen, norbertijn
