overweging op 22 november 2015 - Christus Koning
Mensen verlangen nu eenmaal naar duidelijkheid. Een koning die ons leidt, helder zegt wat de goede weg is.
Je hoeft dan zelf niet veel moeite op de hals te halen, je hoeft alleen uit te voeren wat een ander – een koning, een kalief, een moefti – voor jou goed acht.
Een soort Derde Rijk, of een hele grote Sovjet Unie, of het grote Kalifaat waarin de sjaria heerst. Deze verlangens zijn van alle tijden. De eerste lezing uit het boek Daniël speelt zich af tegen deze achtergrond. Maar Daniël heeft een visioen die wat anders laat zien. Hij ziet een soort Mensenzoon aan wie het gezag gegeven wordt, dus iemand zoals wij, niet hoogverheven maar vanuit de mensen genomen. Het gaat tenslotte om de mensen en niet om de macht…
Onze Traditie viert op deze laatste zondag van het kerkelijk jaar het feest van Christus Koning. Een feest ingesteld toen begin vorige eeuw totalitaire regimes zich aan het ontwikkelen waren: Lenin, Stalin, Hitler, later Mao. Regimes die totaal atheïstisch waren. Van God los. Het gaat hen alleen om de mens die de macht aan zich trekt en heerst over andere mensen, tot vernietigings toe.
We zien het opnieuw met IS en het kalifaat dat ze hebben gesticht en dat ze willen uitbreiden. Tot vernietigings toe. Het feest van Christus Koning is meer dan nodig, zou ik zeggen. Want het brengt ons bij de vragen: wie bekleedt het juiste gezag? En hoe ga je goed met gezag om binnen een mensengemeenschap?
Diezelfde vragen worden ook gesteld in het proces van Jezus voor de Romeinse landvoogd Pilatus. Hij had gehoord dat Jezus wel eens koning zou kunnen zijn, de koning van de joden. Jezus als zoon van David, koning David, kan, zo denk ik, best koninklijke aspiraties hebben. Het zit nu eenmaal in de genen van Jezus. Pilatus stelt Jezus rechtstreeks de vraag of Hij het ook is. Ja, nee, Jezus schept niet echt duidelijkheid. Waarom niet? Hij kan het toch gewoon zeggen? Of klopt er iets niet? Er klopt iets niet in dat verhoor tussen Pilatus en Jezus. Pilatus gaat uit van een koning die een bedreiging kan vormen voor de keizer van Rome waarvan hij de landvoogd is. Jezus gaat uit van een heel andere koning: God namelijk. Jezus heeft zo vaak de psalmen gebeden en gezongen waarin wordt uitgezongen: Koning is Hij, onze God, Hij heerst over de hemel en de aarde. Voor Jezus is God koning, zijn eigen Vader. En Hij en wij allen, wij die God erkennen en in Hem geloven, zijn allemaal kinderen van deze Vader, onderdanen van deze Koning. Voor Pilatus is dit ongrijpbaar, onhandelbaar ook. Want een koning die je niet ziet, die niet concreet aanwezig is maar die wel gezag heeft bij mensen: dat is wel een hele bijzondere koning. Een ongrijpbare koning maar wel met heel veel invloed en gezag.
We komen dit gezag en deze onafhankelijk opstelling van Jezus ook tegen bij mensen die onder totalitaire regimes vervolgd worden. Martelaren worden de christenen in Irak en Syrië die - net zoals Jezus - zich laten kruisigen omdat ze vrij willen blijven in hun geloof in God en in Jezus zijn Zoon. Martelaren worden al de christenen in Nigeria die gedood worden door Boko Haram. Zij willen vrij blijven om hun diepste overtuiging. Zij blijven vrij omdat ze een hoger gezag boven zich weten, het gezag van God zelf en van de Mensenzoon Jezus. En wij? Erkennen wij dat God gezagvol voor ons is? Erkennen wij die Blijde Boodschap van Jezus als het gezag om naar te leven en een goede wereld van vrede op te bouwen, een nieuwe wereld van God?
Wanneer je dit gezag van liefde en vergeving laat werken dan heb je – Jezus zegt het ons bij Pilatus – geen leger van soldaten nodig. Liefde en vergeving zijn voldoende. Dit gezag doet een vader waarvan de vrouw op een terras in Parijs is doodgeschoten niet kiezen voor vergelding. ‘Mijn haat krijgen jullie niet’, laat hij zijn zeventien maanden oude zoontje schrijven in een brief aan de moordenaars van onschuldige mensen. Want haat en vergelding maken het hart van de mens kapot. Liefde en vergeving bouwen de mens op, bouwen mensen op tot een gemeenschap waarin ook weer anderen veilig kunnen zijn. En kunnen genezen van haat. Is het voor ons ook niet de moeite waard om te bouwen aan dit rijk van God?
Joost Jansen – abdij van berne
